Nếu bạn có bạn tình đang sống chung với HIV, PrEP là một lựa chọn hiệu quả cao để bảo vệ bạn khỏi lây nhiễm. Khi được sử dụng đúng cách, PrEP có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục lên đến 99% và khoảng 74% qua đường tiêm chích ma túy.
PrEP bảo vệ bạn như thế nào?
PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) là phương pháp dự phòng trước phơi nhiễm HIV, sử dụng thuốc kháng virus (ARV) để ngăn chặn sự phát triển của HIV trong cơ thể. Thuốc PrEP hoạt động bằng cách:
- Ngăn cản sự phát triển của enzyme mà HIV sử dụng để tạo ra các bản sao virus mới
- Bảo vệ tế bào T-CD4 khỏi sự tấn công của virus HIV
- Không cho virus HIV nhân lên trong cơ thể nếu bạn tiếp xúc với virus
Tuy nhiên, để PrEP phát huy hiệu quả tối đa khi bạn có bạn tình nhiễm HIV, bạn cần:
- Uống thuốc đều đặn mỗi ngày một viên
- Đối với quan hệ tình dục qua đường hậu môn, cần uống đủ 7 liều liên tục để đạt hiệu quả bảo vệ
- Đối với quan hệ tình dục qua đường âm đạo hoặc tiêm chích, cần uống đủ 21 liều liên tục
PrEP đường uống hay tiêm đều có khả năng dự phòng HIV hiệu quả, ngăn ngừa khả năng lây nhiễm HIV từ bạn tình đang sống với HIV
Các lựa chọn PrEP hiện có
Hiện nay có nhiều dạng PrEP khác nhau:
1. PrEP dạng uống hàng ngày:
- Emtricitabine kết hợp với tenofovir disoproxil fumarate (Truvada)
- Emtricitabine kết hợp với tenofovir alafenamide (Descovy)
2. PrEP dạng tiêm kéo dài:
- Cabotegravir tiêm (CAB LA) – tiêm 2 tháng một lần (sắp được thí điểm tại Việt Nam)
3. PrEP theo tình huống (chỉ dành cho nam giới):
- Áp dụng công thức 2+1+1:
- Uống 2 viên trước quan hệ tình dục 2-24 giờ
- Uống viên thứ 3 sau 24 giờ kể từ liều đầu tiên
- Uống viên thứ 4 sau 24 giờ kể từ liều thứ hai
Theo dõi và kiểm tra khi sử dụng PrEP
Khi sử dụng PrEP trong trường hợp bạn tình nhiễm HIV, bạn cần:
- Xét nghiệm HIV âm tính trước khi bắt đầu PrEP
- Kiểm tra chức năng thận, viêm gan B, C
- Sàng lọc các bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Xét nghiệm HIV định kỳ (thường là mỗi 3 tháng)
- Tái khám định kỳ để đảm bảo thuốc phát huy hiệu quả và không gây tác dụng phụ
Lưu ý quan trọng
- Hiệu quả phụ thuộc vào tuân thủ: PrEP chỉ hiệu quả khi bạn uống thuốc đúng cách và đều đặn.
- Không thay thế hoàn toàn bao cao su: PrEP chỉ bảo vệ bạn khỏi HIV, không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như lậu, giang mai, viêm gan B, C.
- Tình trạng điều trị của bạn tình: Nếu bạn tình của bạn đã điều trị ARV trên 6 tháng và có tải lượng virus dưới 200 bản sao/ml máu (K=K), nguy cơ lây nhiễm HIV sẽ rất thấp. Trong trường hợp này, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc có nên tiếp tục sử dụng PrEP hay không.
- Không phải vắc-xin: PrEP không tạo miễn dịch lâu dài, bạn cần duy trì việc uống thuốc đều đặn để được bảo vệ liên tục.
- Có thể dừng sử dụng: Bạn có thể dừng PrEP khi bạn tình đã điều trị ARV hiệu quả (tải lượng virus dưới 200 bản sao/ml) hoặc khi bạn không còn nguy cơ lây nhiễm. Tuy nhiên, cần tham vấn bác sĩ trước khi dừng.
PrEP là một công cụ mạnh mẽ trong việc bảo vệ bạn khỏi HIV khi bạn tình của bạn đang sống chung với HIV. Kết hợp PrEP với các biện pháp phòng ngừa khác như sử dụng bao cao su và xét nghiệm định kỳ sẽ giúp bạn có được sự bảo vệ toàn diện nhất.
